Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań oraz Powszechny Spis Rolny 2002 zostały przeprowadzone na terenie całego kraju w dniach od 21 maja do 8 czerwca 2002 roku – według stanu w dniu 20 maja 2002 r. o godz. 24.00.

Termin i zakres tematyczny spisów, zasady organizacji i realizacji prac spisowych, zobowiązanie ludności do udzielenia informacji i sposób zebrania informacji zostały określone w następujących aktach prawnych:

1. w ustawie z dnia 2 grudnia 1999 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2001 r. (DzU z 2000 r., nr 1, poz.1) z późniejszą zmianą (DzU z 2000 r., nr 93, poz. 1026),
2. w ustawie z dnia 9 września 2000 r. o powszechnym spisie rolnym w 2002 r. (DzU z 2000 r., nr 99, poz. 1072) oraz
3. w ustawie z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (DzU z 1995 r., nr 88, poz. 439) z późniejszymi zmianami.

Narodowemu Spisowi Powszechnemu Ludności i Mieszkań 2002 podlegały:

1. osoby stale zamieszkałe i czasowo przebywające w mieszkaniach, budynkach, obiektach i pomieszczeniach,
2. mieszkania i budynki, w których znajdują się mieszkania zamieszkane lub niezamieszkane oraz zamieszkane obiekty zbiorowego zakwaterowania i inne zamieszkane pomieszczenia nie będące mieszkaniami,
3. osoby nie mające miejsca zamieszkania.

Spis ludności i mieszkań przeprowadzony w 2002 roku nie obejmował:

1. szefów i cudzoziemskiego personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych, członków rodzin tych osób oraz innych osób korzystających z przywilejów i immunitetów na mocy umów, ustaw lub powszechnie ustalonych zwyczajów międzynarodowych (pozostali cudzoziemcy przebywający w Polsce byli spisywani na ogólnych zasadach),
2. osób ubiegających się o azyl,
3. mieszkań, budynków, obiektów i pomieszczeń będących własnością przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych.

Powszechnym Spisem Rolnym zostały objęte:

-   gospodarstwa indywidualne o powierzchni użytków rolnych powyżej 1 ha,

-   gospodarstwa indywidualne o powierzchni użytków rolnych od 0,1 do 1 ha włącznie,

-   osoby fizyczne będące właścicielami zwierząt gospodarskich, nie posiadające użytków rolnych lub posiadające użytki rolne o powierzchni mniejszej niż 0,1 ha,

-   pozostałe gospodarstwa rolne będące w użytkowaniu osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej.

W czasie spisu wypełniane były następujące formularze:

-  formularz A – przeznaczony do opisu mieszkania i budynku oraz do spisania osób w mieszkaniu, osób mieszkających w pomieszczeniu nie będącym mieszkaniem, osób w obiekcie zbiorowego zakwaterowania, a także osób bezdomnych,

-  formularz M – przeznaczony do zebrania informacji o migracjach osób, które w latach 1989-2002 przebywały poza obecnym miejscem zamieszkania (w innej miejscowości w kraju lub zagranicą) przez okres co najmniej 12 miesięcy,

-  formularz D – przeznaczony do badania dzietności kobiet będących w wieku 16 lat i więcej, zamieszkałych w wylosowanych mieszkaniach,

-  formularz R1 – przeznaczony do spisu w indywidualnych gospodarstwach rolnych,

-  formularz R2 – przeznaczony do spisu u użytkowników działek rolnych i u właścicieli zwierząt gospodarskich,

-  formularz R3 – przeznaczony do spisu gospodarstw rolnych prowadzonych przez osoby prawne i inne jednostki organizacyjne.

Wzory formularzy zostały opublikowane jako załączniki do ustaw o spisach. Zgodnie z przepisami tych ustaw, udzielenie odpowiedzi na pytania zawarte w formularzach A, M, R1, R2, R3 było obowiązkowe, zaś w formularzu D – dobrowolne.

Osoby objęte spisem obowiązane były do udzielenia rachmistrzom spisowym ścisłych, wyczerpujących i zgodnych z prawdą odpowiedzi na pytania zawarte w wymienionych formularzach.

Osoby prawne i inne jednostki organizacyjne wypełniły we własnym zakresie formularze R3 i przekazywały je do właściwego terytorialnie urzędu statystycznego.

Szczegółowe zasady wypełniania formularzy A, M oraz D podane są w instrukcjach metodologicznych do spisu ludności i mieszkań, natomiast zasady wypełniania formularzy R1, R2 oraz R3 zawarte zostały w instrukcjach metodologicznych do powszechnego spisu rolnego.

Formularze oraz instrukcje spisowe dostępne są na stronie internetowej GUS (www.stat.gov.pl).

Zakres i tematyka Narodowego Spisu Ludności i Mieszkań 2002:

1. Geograficzne rozmieszczenie ludności według miejsca zamieszkania oraz prze-bywania;
2. Migracje wewnętrzne i zagraniczne ludności;
3. Demograficzna charakterystyka osób: płeć, wiek, stan cywilny (formalno-prawny i faktyczny);
4. Charakterystyka demograficzna gospodarstw domowych i rodzin: pozycja osób w gospodarstwie domowym i rodzinie, wielkość i skład gospodarstwa domowego i rodziny;
5. Charakterystyka społeczna osób: poziom wykształcenia oraz uczęszczanie do szkoły, kraj urodzenia, obywatelstwo, deklarowana narodowość i język używany w rozmowach w domu;
6. Niepełnosprawność prawna i biologiczna;
7. Aktywność ekonomiczna ludności: pracujący, bezrobotni, bierni zawodowo, pracujący w indywidualnych gospodarstwach rolnych, zawód; rodzaj działalności zakładu pracy;
8. Główne i dodatkowe źródła utrzymania osób oraz pobieranie świadczeń społecznych;
9. Źródła utrzymania gospodarstwa domowego; samodzielność gospodarowania;
10. Gospodarstwa zbiorowe i rodziny w tych gospodarstwach;
11. Mieszkania zamieszkane i niezamieszkane: stan zasobów mieszkaniowych;
12. Wielkość mieszkań i ich wyposażenie;
13. Samodzielność zamieszkiwania;
14. Charakterystyka budynków.

Tematyka ludnościowa została wzbogacona dzięki przeprowadzeniu dwóch badań towarzyszących spisowi, a mianowicie: badania dzietności oraz badania długookresowych migracji ludności, jakie miały miejsce w latach 1989-2002.

Formy upowszechniania wyników spisu

Wyniki Powszechnego Spisu Ludności i Mieszkań 2002 dostarczają podstawowych informacji o liczbie i strukturach demograficznych i społeczno-ekonomicznych ludności, gospodarstw domowych i rodzin, zamieszkujących lub przebywających w Polsce oraz o rozmiarach zasobów mieszkaniowych, o ich jakości i wykorzystaniu.

Można wyróżnić cztery podstawowe formy upowszechniania danych spisowych:

1)  Publikowanie danych;

2)  Udostępnianie danych na nośnikach informatycznych oraz poprzez bezpośredni dostęp do baz informacyjnych z wynikami spisu;

3)  Dostępność podstawowych danych poprzez Internet;

4)  Udostępnianie danych poprzez Bank Danych Regionalnych.

W 2003 roku zostało wydanych 13 publikacji tabelarycznych, zawierających wyniki NSP na poziomie ogólnokrajowym z jednoczesną prezentacją przekrojów regionalnych. Kolejne 5 publikacji, głównie o charakterze analityczno-tabelarycznym ukaże się w 2004 roku. Ogólnokrajowe wyniki PSR zostaną przedstawione w 20 publikacjach, z tego w 2003 r. wydanych zostało 14 pozycji.

Jednocześnie z wydawaniem publikacji ogólnokrajowych są wydawane opracowania regionalne (wojewódzkie).

Przygotowywany w postaci tablic wynikowych zakres opracowania wyników spisów, nie wyczerpuje wszystkich możliwości wykorzystania danych spisowych. Wdrożony system informatyczny, w tym szeroki program symbolizacji automatycznej oraz automatycznego „wyprowadzania” wielu informacji (zmiennych), pozwoli na opracowywanie wyników spisu w dowolnych układach korelacyjnych i przestrzennych.

Wykaz publikacji wojewódzkich z wynikami spisów, wydawanych w latach 2003-2004

„Raport z wyników spisów powszechnych”

Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań:

1. „Zamieszkane budynki”,

2. „Mieszkania”,

3. „Ludność. Stan oraz struktura demograficzna i społeczno-ekonomiczna”,

4. „Gospodarstwa domowe i rodziny”,

5. „Ludność i gospodarstwa domowe związane z rolnictwem”,

6. „Warunki mieszkaniowe gospodarstw domowych i rodzin”,

7. „Aktywność ekonomiczna ludności”,

8. „Migracje ludności”,

9. „Osoby niepełnosprawne”.

Powszechny Spis Rolny:

1. „Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierząt gospodarskich”,

2. „Budynki i wyposażenie techniczne gospodarstw rolnych”,

3. „Wybrane elementy sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych”,

4. „Systematyka i charakterystyka gospodarstw rolnych”,

5. „Cele produkcji w gospodarstwach rolnych”.

Uwagi techniczne

W tablicach wprowadzono automatyczne zaokrąglenia, co niekiedy może powodować drobne rozbieżności w sumowaniu danych na wyższych poziomach agregacji. Liczby te są poprawne pod względem merytorycznym.

Z uwagi na ustawowy obowiązek GUS do zachowania tajemnicy statystycznej, zachodzi konieczność „ukrywania ” niektórych informacji, występujących najczęściej przy prezentacji danych na poziomie lokalnym. W tych obszarach, gdzie może istnieć realne niebezpieczeństwo identyfikacji danych jednostkowych, informacje liczbowe zostały zastąpione umownym znakiem (#).